Temporomandibuler Eklem (Alt Çene Eklemi) Bozuklukları
Temporomandibuler Eklem (TME, Alt çene eklemi) çiğneme kaslarını tutan ağrı ve fonksiyon bozukluğu sendromudur. Eklem yüzeyi ve disk arasındaki uyum bozulmuştur. Çene eklemi bozuklukları, günümüzde yaygın bir kesimi etkisi altına almış durumdadır.
TME bozukluklarının belirtileri:
• Ağız açma sırasında ağrı
• Ağız açıp kapatırken gıcırdama, klik, tıkırtı sesi
• Ağız açmada kısıtlılık veya kilitlenme
• Boyunda ağrı veya sertlik
• Baş ağrısı (Migren ağrısı ile karıştırılır)
• Çiğneme sırasında ağrı
• Yüzde ağrı
• Dişleri birbiri üstüne kapatırken ağrı
• Çiğneme sırasında çenede yorgunluk hissi
• Genellikle sabahları kalkınca çeneyi açmada güçlük ve ağrı
• Esnemede zorluk
• Kulak ağrıları
• Kulaklarda çınlama, gürleme benzeri sesler
• Üst ve alt dişlerimizin birleşme şeklinde ani değişiklik
• Yüz kaslarındaki hiperplaziye bağlı olabilecek yüzde asimetri
• Ağız açma sırasında çenede deviasyon (kayma)
• Kulakta tıkanma hissi ve basınç
TME’de diskin deplasmanı ya da kondil ve diskte dejeneratif değişiklikler de oluşabilir. TME’deki klinik semptomlardaki farklılıklar her zaman disk deplasmanı olarak açıklanamaz. Çiğneme kaslarının disfonksiyonu da hesaba katılmalıdır.
TME bozukluklarının nedenleri
• Çenelere yada eklem bölgesine gelen direkt travma (kaza ya da darbe sonucu)
• Tek taraflı çiğneme alışkanlığı
• Diş eksiklikleri
• Diş sıkma ve gıcırdatma
• Stres, depresyon vs.
• Fizyolojik olmayan diş kapanışı
• Eklemin gelişimsel defektleri( hipoplaziler vs.)
• Dejeneratif eklem rahatsızlıkları, osteoartritis, artrozis
• Otoimmün hastalıklar, romatoid artrit, lupus
• Bilinmeyen faktörler
TME bozukluklarının teşhis ve tedavisi
Çene eklemi bozukluklarında teşhis için muayene ile birlikte bazı yardımcı testler kullanılabilir. Ayrıca geleneksel veya bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme de sıklıkla kullanılan görüntüleme yöntemleridir. Nadiren sintigrafi veya PET tetkikleri gerekebilir.
Muayene yöntemleri
• Dişler ve kapanış sisteminin muayenesi,
• Çiğneme kaslarının muayenesi,
• Çene ekleminin muayenesi.
TME tedavisi
• Semptomların tedavisi,
• Altta yatan nedenin tedavisi,
• Hazırlayıcı faktörlerin ortadan kaldırılması,
• Patolojik etkilerin tedavisi.
Tedavi seçenekleri
• Hasta eğitimi ve koruyucu tedavi,
• Splint tedavisi,
• İlaç tedavisi,
• Egzersizler,
• Fizik tedavi,
• Manipülasyon,
• Psikiyatrik destek,
• Geç kalınmış vakalarda ileri tedaviler (cerrahi vs.)…
Tedavi sürecinde;
• Eklemler üzerindeki yükün azaltılması çok önemlidir. Hastanın stresten uzaklaştırılması gerekir.
• Sakız çiğnenmesi, çeneyi yoracak sert gıdalar yenmesi yasaktır.
• Esnerken, hapşırırken ağız aşırı açılmamalı, çene elle desteklenmelidir.
• Isırma hareketi kesinlikle yasaktır, besinler küçük parçalar halinde ağza alınır.
• Tek taraflı çiğneme yapılmamalıdır, besinler her iki tarafta da çiğnenmelidir.
• Ağrının çok olduğu durumlarda, doktora başvurma sürecine kadar; ağrı kesici, kas gevşetici ve antienflamatuar ilaçlara başvurulabilir.
Tedavi sürecinin sonunda;
• Erken ve patolojik tüberkül temasları düzeltilir.
• Kapanış kontrol edilir, gerekiyorsa hasta ortodonti bölümüne sevk edilir.
• Diş eksiklikleri varsa protetik tedaviler yoluyla giderilir ve nötral bir kapanış sağlanır.
• Diş sıkma veya gıcırdatma devam ediyorsa, psikiyatri konsültasyonu istenir.
Ancak; bu tamamlayıcı tedaviler sonucunda, tedavi süreci tam başarıyla sonuçlandırılabilir.
Son olarak, unutulmamalıdır ki; TME disfonksiyonlarının tedavisi, öncelikle hasta uyumu olmak üzere, mültidisipliner bir yaklaşımı gerekli kılar. TME uzmanının uygulayacağı tedaviyle birlikte, fizik tedavi uzmanı, psikiyatrist, nörolog konsültasyonunu da gerektirebilir.
